Hangi Dava Hangi Mahkemede Görülür?
Hukuk sistemlerinde davaların hangi mahkemelerde görüleceği, dava türüne ve içeriğine göre belirlenmiş olan çeşitli yasal kurallara dayanır. Her mahkemenin kendine özgü yetki alanları ve davalara bakma yetkisi vardır. Bu durum, adaletin hızlı ve doğru bir şekilde sağlanması için oldukça önemlidir. Türkiye'deki adli sistemde, her dava türü belirli bir mahkeme türüne yönlendirilir. Peki, hangi dava hangi mahkemede görülür? Bu sorunun cevabı, Türk Hukuk Sistemi'ndeki mahkeme türlerine ve dava çeşitlerine göre değişir.
Türk Hukuk Sistemi ve Mahkemeler
Türk hukukunda, davaların görüleceği mahkemeler, esas olarak iki ana kategoriye ayrılabilir: adli mahkemeler ve idari mahkemeler. Adli mahkemeler, özel hukuk davaları ile kamu hukuku davalarını çözen mahkemelerdir. İdari mahkemeler ise, kamu hukuku kapsamında devletin idari işlemlerine karşı açılan davaları görür. Bunun dışında, mahkemeler yine kendi içinde ihtisas mahkemelerine de ayrılabilir. Örneğin, ceza mahkemeleri, ticaret mahkemeleri, aile mahkemeleri gibi.
Adli Mahkemeler ve Görev Alanları
Adli mahkemeler, en yaygın olarak karşımıza çıkan mahkeme türleridir. Adli mahkemeler, medeni hukuk, ticaret hukuku, borçlar hukuku gibi özel hukuk alanlarında görülen davaların yanı sıra, ceza hukuku kapsamında işlenen suçlar için açılan davaları da kapsar. Adli mahkemelerde görülen davalar şu başlıklarla incelenebilir:
1. Ceza Davaları: Ceza davaları, suç işlendiği iddia edilen kişiler hakkında açılır. Bu davalarda, suçun işlenip işlenmediği ve suçlu bulunması halinde hangi cezanın verilmesi gerektiği mahkeme tarafından karara bağlanır. Ceza davalarına Ceza Mahkemeleri bakar.
2. Medeni Hukuk Davaları: Medeni hukuk davaları, kişilerin özel hayatına dair anlaşmazlıkları çözer. Evlilik, boşanma, miras gibi konularda açılan davalar, Aile Mahkemeleri tarafından görülür. Ayrıca, mal paylaşımı, nafaka gibi davalar da bu kapsamda ele alınır.
3. Ticaret Davaları: Ticaret hukukuyla ilgili uyuşmazlıklar, Ticaret Mahkemelerinde görülür. Şirket ortaklıkları, sözleşme ihlalleri, ticari alacaklar gibi davalar, bu mahkemelerde incelenir.
4. İcra ve İflas Davaları: Borçlunun ödeme yükümlülüklerini yerine getirememesi durumunda açılan icra davaları ve iflas davaları, İcra ve İflas Mahkemelerinde görülür.
5. İş Mahkemeleri: İşçiler ile işverenler arasındaki iş hukukuna ilişkin uyuşmazlıklar, İş Mahkemelerinde çözülür. İşçi tazminatları, iş güvencesi davaları bu kapsamda yer alır.
İdari Mahkemeler ve Görev Alanları
İdari mahkemeler, devletin idari işlemlerine karşı açılan davaları görür. Bu mahkemeler, idarenin vatandaşlar üzerindeki uygulamalarını denetler. İdari mahkemelerde görülen davalar şunlardır:
1. İptal Davaları: Devletin yürütme organı tarafından yapılan işlemlere karşı açılabilir. Örneğin, bir belediye kararı veya bakanlık düzenlemesi aleyhine açılan davalar, İdari Mahkemelerde incelenir.
2. Tam Yargı Davaları: İdarenin bir işleminden doğan zararın tazmini amacıyla açılan davalardır. İdarenin bir eylemi nedeniyle bir kişinin maddi veya manevi zarara uğraması durumunda bu davalar açılır.
3. Vergi Davaları: Vergi uyuşmazlıkları, Vergi Mahkemelerinde çözülür. Vergi borçları ve vergilendirme işlemlerine karşı yapılan itirazlar bu mahkemede değerlendirilir.
Yargı Yeri Yetkisi Nedir?
Bir davanın hangi mahkemede görüleceği, sadece mahkeme türü ile değil, aynı zamanda yetki konusu ile de ilgilidir. Yetki, mahkemenin, belirli bir davayı görme yetkisini ifade eder. Bu yetki, esasen yerel yargı alanına dayalıdır. Her mahkemenin belli bir coğrafi sınırı vardır. Örneğin, belirli bir ildeki bir dava, o ilin adli mahkemelerinde görülür. Ancak bazı davalar, yerel mahkemelere bağlı olmaksızın belirli özel mahkemelerde de görülebilir.
Hangi Dava Hangi Mahkemede Görülür?
Sıklıkla sorulan bir diğer soru da, "Hangi dava hangi mahkemede görülür?" sorusunun cevabıdır. Aşağıda bazı örnekler üzerinden hangi davaların hangi mahkemelerde görüleceğini daha ayrıntılı bir şekilde ele alalım:
1. Boşanma Davası Hangi Mahkemede Görülür?: Boşanma davaları, Aile Mahkemelerinde görülür. Aile Mahkemeleri, boşanma, nafaka, velayet ve mal paylaşımı gibi konularla ilgili davalarla ilgilenir.
2. Haksız Rekabet Davası Hangi Mahkemede Görülür?: Haksız rekabet davaları, Ticaret Mahkemelerinde görülür. Bu tür davalar, ticaret hayatında bir kişinin rekabet kurallarına aykırı hareket etmesi durumunda açılır.
3. İşçi Davası Hangi Mahkemede Görülür?: İşçi ve işveren arasındaki davalar, İş Mahkemelerinde görülür. İşçi tazminatları, iş güvenliği davaları gibi konular iş mahkemesinde ele alınır.
4. Veraset Davası Hangi Mahkemede Görülür?: Veraset davaları, Medeni Kanun kapsamında yer alan davalardır ve Sulh Hukuk Mahkemelerinde görülür. Bu tür davalar, bir kişinin ölümünden sonra mirasın paylaşılması ile ilgili uyuşmazlıkları içerir.
5. İcra Davası Hangi Mahkemede Görülür?: Borçlar nedeniyle açılan icra davaları, İcra ve İflas Mahkemelerinde görülür. Bu mahkemede, borçlunun mallarına el konulması veya borçların ödenmesi için yapılacak işlemler karara bağlanır.
Sonuç
Sonuç olarak, davaların hangi mahkemede görüleceği konusu, oldukça önemlidir ve her dava türünün belirli bir mahkemede görülmesi gerekmektedir. Türk hukuk sisteminde, adli ve idari mahkemeler arasında belirli bir ayrım vardır ve her mahkeme, kendi alanında uzmanlaşmış olup, belirli dava türlerine bakmaktadır. Davaların doğru mahkemeye yönlendirilmesi, hukukun doğru uygulanması açısından hayati öneme sahiptir.
Hukuk sistemlerinde davaların hangi mahkemelerde görüleceği, dava türüne ve içeriğine göre belirlenmiş olan çeşitli yasal kurallara dayanır. Her mahkemenin kendine özgü yetki alanları ve davalara bakma yetkisi vardır. Bu durum, adaletin hızlı ve doğru bir şekilde sağlanması için oldukça önemlidir. Türkiye'deki adli sistemde, her dava türü belirli bir mahkeme türüne yönlendirilir. Peki, hangi dava hangi mahkemede görülür? Bu sorunun cevabı, Türk Hukuk Sistemi'ndeki mahkeme türlerine ve dava çeşitlerine göre değişir.
Türk Hukuk Sistemi ve Mahkemeler
Türk hukukunda, davaların görüleceği mahkemeler, esas olarak iki ana kategoriye ayrılabilir: adli mahkemeler ve idari mahkemeler. Adli mahkemeler, özel hukuk davaları ile kamu hukuku davalarını çözen mahkemelerdir. İdari mahkemeler ise, kamu hukuku kapsamında devletin idari işlemlerine karşı açılan davaları görür. Bunun dışında, mahkemeler yine kendi içinde ihtisas mahkemelerine de ayrılabilir. Örneğin, ceza mahkemeleri, ticaret mahkemeleri, aile mahkemeleri gibi.
Adli Mahkemeler ve Görev Alanları
Adli mahkemeler, en yaygın olarak karşımıza çıkan mahkeme türleridir. Adli mahkemeler, medeni hukuk, ticaret hukuku, borçlar hukuku gibi özel hukuk alanlarında görülen davaların yanı sıra, ceza hukuku kapsamında işlenen suçlar için açılan davaları da kapsar. Adli mahkemelerde görülen davalar şu başlıklarla incelenebilir:
1. Ceza Davaları: Ceza davaları, suç işlendiği iddia edilen kişiler hakkında açılır. Bu davalarda, suçun işlenip işlenmediği ve suçlu bulunması halinde hangi cezanın verilmesi gerektiği mahkeme tarafından karara bağlanır. Ceza davalarına Ceza Mahkemeleri bakar.
2. Medeni Hukuk Davaları: Medeni hukuk davaları, kişilerin özel hayatına dair anlaşmazlıkları çözer. Evlilik, boşanma, miras gibi konularda açılan davalar, Aile Mahkemeleri tarafından görülür. Ayrıca, mal paylaşımı, nafaka gibi davalar da bu kapsamda ele alınır.
3. Ticaret Davaları: Ticaret hukukuyla ilgili uyuşmazlıklar, Ticaret Mahkemelerinde görülür. Şirket ortaklıkları, sözleşme ihlalleri, ticari alacaklar gibi davalar, bu mahkemelerde incelenir.
4. İcra ve İflas Davaları: Borçlunun ödeme yükümlülüklerini yerine getirememesi durumunda açılan icra davaları ve iflas davaları, İcra ve İflas Mahkemelerinde görülür.
5. İş Mahkemeleri: İşçiler ile işverenler arasındaki iş hukukuna ilişkin uyuşmazlıklar, İş Mahkemelerinde çözülür. İşçi tazminatları, iş güvencesi davaları bu kapsamda yer alır.
İdari Mahkemeler ve Görev Alanları
İdari mahkemeler, devletin idari işlemlerine karşı açılan davaları görür. Bu mahkemeler, idarenin vatandaşlar üzerindeki uygulamalarını denetler. İdari mahkemelerde görülen davalar şunlardır:
1. İptal Davaları: Devletin yürütme organı tarafından yapılan işlemlere karşı açılabilir. Örneğin, bir belediye kararı veya bakanlık düzenlemesi aleyhine açılan davalar, İdari Mahkemelerde incelenir.
2. Tam Yargı Davaları: İdarenin bir işleminden doğan zararın tazmini amacıyla açılan davalardır. İdarenin bir eylemi nedeniyle bir kişinin maddi veya manevi zarara uğraması durumunda bu davalar açılır.
3. Vergi Davaları: Vergi uyuşmazlıkları, Vergi Mahkemelerinde çözülür. Vergi borçları ve vergilendirme işlemlerine karşı yapılan itirazlar bu mahkemede değerlendirilir.
Yargı Yeri Yetkisi Nedir?
Bir davanın hangi mahkemede görüleceği, sadece mahkeme türü ile değil, aynı zamanda yetki konusu ile de ilgilidir. Yetki, mahkemenin, belirli bir davayı görme yetkisini ifade eder. Bu yetki, esasen yerel yargı alanına dayalıdır. Her mahkemenin belli bir coğrafi sınırı vardır. Örneğin, belirli bir ildeki bir dava, o ilin adli mahkemelerinde görülür. Ancak bazı davalar, yerel mahkemelere bağlı olmaksızın belirli özel mahkemelerde de görülebilir.
Hangi Dava Hangi Mahkemede Görülür?
Sıklıkla sorulan bir diğer soru da, "Hangi dava hangi mahkemede görülür?" sorusunun cevabıdır. Aşağıda bazı örnekler üzerinden hangi davaların hangi mahkemelerde görüleceğini daha ayrıntılı bir şekilde ele alalım:
1. Boşanma Davası Hangi Mahkemede Görülür?: Boşanma davaları, Aile Mahkemelerinde görülür. Aile Mahkemeleri, boşanma, nafaka, velayet ve mal paylaşımı gibi konularla ilgili davalarla ilgilenir.
2. Haksız Rekabet Davası Hangi Mahkemede Görülür?: Haksız rekabet davaları, Ticaret Mahkemelerinde görülür. Bu tür davalar, ticaret hayatında bir kişinin rekabet kurallarına aykırı hareket etmesi durumunda açılır.
3. İşçi Davası Hangi Mahkemede Görülür?: İşçi ve işveren arasındaki davalar, İş Mahkemelerinde görülür. İşçi tazminatları, iş güvenliği davaları gibi konular iş mahkemesinde ele alınır.
4. Veraset Davası Hangi Mahkemede Görülür?: Veraset davaları, Medeni Kanun kapsamında yer alan davalardır ve Sulh Hukuk Mahkemelerinde görülür. Bu tür davalar, bir kişinin ölümünden sonra mirasın paylaşılması ile ilgili uyuşmazlıkları içerir.
5. İcra Davası Hangi Mahkemede Görülür?: Borçlar nedeniyle açılan icra davaları, İcra ve İflas Mahkemelerinde görülür. Bu mahkemede, borçlunun mallarına el konulması veya borçların ödenmesi için yapılacak işlemler karara bağlanır.
Sonuç
Sonuç olarak, davaların hangi mahkemede görüleceği konusu, oldukça önemlidir ve her dava türünün belirli bir mahkemede görülmesi gerekmektedir. Türk hukuk sisteminde, adli ve idari mahkemeler arasında belirli bir ayrım vardır ve her mahkeme, kendi alanında uzmanlaşmış olup, belirli dava türlerine bakmaktadır. Davaların doğru mahkemeye yönlendirilmesi, hukukun doğru uygulanması açısından hayati öneme sahiptir.